روز نکبت چیست و چه ربطی به منازعه اسرائیل-فلسطینیها دارد؟
۱۴۰۳ اردیبهشت ۲۶, چهارشنبه
معنی نکبت چیست؟
کلمه عربی نکبه به معنی فاجعه یا مصیبت است. با توجه به پیشینه منازعه اسرائیل و فلسطینیها، اصطلاح نکبت یا النکبه به از دست دادن سرزمین فلسطینیها در جریان و پس از جنگ اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۴۸ اطلاق می‌شود.
به اینستاگرام دویچه وله دری بپیوندید
تصور می‌شود که حدود ۷۰۰ هزار نفر از اسرائیل کنونی یا فرار کرده و یا مجبور به ترک خانه‌های خود شدند. بسیاری از آوارگان فلسطینی در خارج تا امروز بدون تابعیت باقی مانده اند.
روز نکبت چیست؟
جنگ اعراب و اسرائیل در ۱۵ می سال ۱۹۴۸ آغاز شد و مدت‌هاست که فلسطینیها در این روز به جاده‌ها برآمده و در برابر آواره شدن شان اعتراض میکنند. بسیاری آنها پرچم فلسطینیها را حمل میکنند، کلید خانه‌های قبلی خود را به همراه دارند و یا شعارهایی را حمل میکنند که نشان کلید را با خود دارند که بازتاب‌دهنده امیدواری آنها به برگشت به خانه و چیزی که آنها حق بازگشت خود می‌دانند، می‌باشد.
مرتبط: ملل متحد: بیش از ۳۰۰ هزار تن در نوار غزه بیجا شده اند
در گذشته بعضی از این اعتراضات به درگیری‌های خشونت‌آمیز تبدیل شده است. اسرائیل، حماس و دیگر سازمان‌هایی را که توسط اتحادیه اروپا و سایر کشورها به عنوان سازمان‌‌های تروریستی درجه بندی شده اند، متهم کرده که از این روز برای پیشبرد اهداف خود استفاده میکنند.
اصطلاح روز نکبت در سال ۱۹۹۸ توسط یاسر عرفات رهبر آن زمان فلسطینیها ابداع شد. او این تاریخ را به عنوان روز رسمی یادبود از دست دادن سرزمین فلسطینیها تعیین کرد.
چرا فلسطینیها مجبور به ترک محلات شان شدند؟
تا پایان جنگ جهانی اول، فلسطین به عنوان بخشی از امپراتوری عثمانی تحت تسلط ترکیه بود و بعداً تحت کنترول بریتانیا قرار گرفت که اصطلاحاَ به نام «قیمومیت بریتانیا بر فلسطین» عنوان می‌شد. در آن دوره که یهودستیزی در اروپا افزایش یافت، شمار زیاد یهودیان از سراسر جهان به آنجا نقل مکان کردند، جایی که آنها آن را سرزمین اجدادی خود می‌دانند، به سرزمین موعود اسرائیل که یهودیان همیشه در آن زندگی می‌کردند، هرچند تعدادشان کمتر بود.
پس از هولوکاست در آلمان نازی، طرح تقسیم سازمان ملل برای فلسطین توسط مجمع عمومی این سازمان به تصویب رسید. اتحادیه عرب این طرح را رد کرد، اما آژانس یهود برای فلسطین آن را پذیرفت. به تاریخ ۱۴ می سال ۱۹۴۸، دولت اسرائیل اعلام شد.
مرتبط: ملل متحد: در یک هفته ۴۵۰ هزار تن از رفح آواره شده اند
در واکنش به این تصمیم، ائتلاف متشکل از پنج کشور عربی اعلام جنگ کردند، اما در نهایت در سال ۱۹۴۹ در برابر اسرائیل شکست خوردند. قبل از جنگ، بین ۲۰۰ هزار تا ۳۰۰ هزار فلسطینی مناطق شان را ترک کرده بودند و یا مجبور به ترک شده بودند و در جریان جنگ نیز از ۳۰۰ هزار تا ۴۰۰ هزار تن دیگر آواره شدند. رقم مجموعی این آوارگان فلسطینی حدود ۷۰۰ هزار نفر تخمین زده شده است.
در جریان جنگ بیش از ۴۰۰ قریه عرب نشین تخریب شدند. در حالی که نقض حقوق بشر از سوی هر دو طرف صورت گرفت، کشتار دیر یاسین - روستایی در امتداد جاده‌ای بین تل‌اویو و اورشلیم - تا به امروز به صورت خاص در حافظه فلسطینیها باقی مانده است. حداقل ۱۰۰ نفر به شمول زنان و کودکان در این رویداد کشته شدند. این رویداد ترس گسترده‌ای را در میان فلسطینیها برانگیخت و بسیاری را مجبور کرد تا خانه‌های خود را ترک کنند.
یوتیوب دویچه وله دری را ببینید
در پایان جنگ، اسرائیل حدود ۴۰ درصد از ساحه‌ای را که در طرح تقسیم سازمان ملل در سال ۱۹۴۷ برای فلسطینیها در نظر گرفته شده بود، به دست گرفت.
فلسطینیها کجا رفتند؟
بسیاری آوارگان فلسطینی به عنوان مهاجران بدون تابعیت در نوار غزه، کرانه باختری اشغال شده و کشورهای عربی همسایه به سر می‌برند. فقط یک اقلیت به خارج مهاجرت کردند.
تا به امروز، تنها بخشی از نسل بعدی فلسطینیها برای دریافت تابعیت کشورهای دیگر درخواست داده اند یا آن را دریافت کرده اند. در نتیجه، اکثریت بزرگ حدود ۶.۲ میلیون فلسطینی تا نسل سوم یا چهارم در خاورمیانه بدون تابعیت باقی مانده اند.
فلسطینیها در کجا زندگی میکنند؟
به گفته آژانس کاریابی و امدادی ملل متحد برای آوارگان فلسطینی (اونروا)، بسیاری فلسطینیها در منطقه هنوز در کمپ‌های آوارگان زندگی میکنند، کمپ‌هایی که با گذشت زمان به شهرک‌‌های آوارگان تبدیل شده اند. این کمپ‌ها عمدتاً در نوار غزه، کرانه باختری اشغالی، لبنان، سوریه، اردن و اورشلیم شرقی موقعیت دارند.
برآورد می‌شود که دیاسپورای بین‌المللی فلسطینیها به حدود شش تا هفت میلیون نفر افزایش یافته است. اگر این آمار دقیق باشد، تعداد مجموعی فلسطینیها نزدیک به ۱۳ میلیون نفر خواهد بود. با این حال، هیچ نهاد جهانی برای ثبت داده‌های فلسطینیها در دیاسپورا وجود ندارد و اطلاعات دقیقی در این زمینه در دسترس نیست.
حق بازگشت فلسطینیها چیست؟
بر اساس قطعنامه شماره ۱۹۴ سال ۱۹۴۸ مجمع عمومی سازمان ملل متحد، همچنین قطعنامه شماره ۳۲۳۶ سال ۱۹۷۴ ملل متحد و کنوانسیون سال ۱۹۵۱ در مورد وضعیت پناهندگان، فلسطینی‌هایی که پناهنده فلسطینی شناسایی می‌شوند، «حق بازگشت» دارند.
در همین حال اسرائیل «حق بازگشت» فلسطینیها را رد کرده و اعلام کرده است که این به معنی پایان دادن به هویت اسرائیل به عنوان یک دولت یهودی است. اسرائیل مسئولیت در قبال آوارگی فلسطینیها را رد کرده و خاطرنشان می‌کند که بین سال‌های ۱۹۴۸ تا ۱۹۷۲ حدود ۸۰۰ هزار یهودی از کشورهای عربی مانند مراکش، عراق، مصر، تونس و یمن اخراج یا مجبور به فرار شده اند.
آیا پیشنهادهایی برای راه حل وجود دارد؟
در مدت ۷۶ سال گذشته نظرات متفاوتی برای حل منازعه وجود داشته است. مهمترین آنها «راه حل دو دولت» است که در آن اسرائیل و فلسطین آینده اورشلیم یا بیت‌المقدس را به دو پایتخت تقسیم کنند. با این حال، در هر دو طرف شک و تردیدهایی در مورد واقع‌بینانه بودن این طرح وجود دارد.
منتقدان به افزایش تعداد شهرک‌‌های یهودی در کرانه باختری اشغالی اشاره کرده اند که می‌تواند قلمرو متحد فلسطینیها را منتفی کند.
مرتبط: نتانیاهو درخواست امریکا برای تشکیل یک کشور فلسطینی را رد کرد
پیشنهادهای دیگر، به رسمیت شناختن وضعیت پناهندگی فلسطینیها توسط اسرائیل و پرداخت جبران خسارت است، اما بدون بازگشت، یا اسکان مجدد محدود، یا سیستم دو پاسپورتی در یک کشور.
با این حال، با توجه به جنگ بین اسرائیل و حماس در غزه، که با حمله حماس به اسرائیل در هفتم اکتوبر آغاز شد، یک راه حل ملموس نسبت به دهه‌های گذشته دورتر به نظر می‌رسد.