جام جهانی قطر؛ فرصتی که برای ایران از دست رفت
۱۴۰۱ آبان ۲۳, دوشنبه
میزبانی جام جهانی ۲۰۲۲ از سوی قطر از ۸ سال پیش مشخص بود؛ جام جهانی‌ای که می‌توانست فرصتی استثنایی برای اقتصاد ایران و توسعه و تقویت بخش گردشگری این کشور باشد. مسئولان سازمان منطقه آزاد کیش از جمله کسانی هستند که امیدها بسته بودند به نزدیکی این جزیره، مروارید خلیج فارس به قطر؛ فاصله، تنها ۲۷۰ کیلومتر.
پیش‌بینی می‌کردند که با برنامه‌ریزی درست و به موقع بتوانند تماشاگران و تیم‌ها را برای اقامت در این جزیره و همچنین در جزیره قشم در طول مسابقات تشویق کنند. ایران امیدهای زیادی به قطر بسته بود؛ می‌خواست با تکیه بر داشته‌ها و دیدنی‌های تاریخی با ایجاد زیرساخت‌های گردشگری نه تنها به این صنعت از نفس افتاده، جانی تازه بدمد، که از ابزارهای گردشگری برای تقویت دیپلماسی نیز استفاده کند.
در دیدارهایی که میان هیئت‌هایی از دو کشور از جمله به منظور بهره‌گرفتن از ظرفیت‌های جزیره کیش در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر صورت گرفت، تفاهم‌نامه‌هایی برای همکاری بین ایران و قطر در این زمینه امضا شد.
وعده‌های مسئولین و امیدها به فرصتی که این جام برای ایران به ارمغان می‌آورد، زیاد بود.
با این همه یک ماه پیش رئیس جامعه حرفه‌ای هتلداران ایران گفت: «با بیست هزار تخت آمادگی پذیرش مسافران جام جهانی قطر را داریم؛ اما تا الان یک نفر هم رزرو نداشته است.»
"ایران از برنامه قطر کنار گذاشته شد"
اکنون رئیس کمیسیون حمل و نقل و لجستیک اتاق بازرگانی ایران هم با اشاره به توافق‌ها و انعقاد تفاهم‌نامه‌ها بین ایران و قطر می‌گوید: «در عمل این تفاهم‌ها به نتیجه نرسید و عملیاتی نشد. این در حالی‌ست که ما می‌توانستیم از فرصت نزدیکی ایران به قطر استفاده کنیم.»
علی حسینی روز دوشنبه ۲۳ آبان در مصاحبه‌ای با خبرگزاری ایلنا، با تأکید بر اینکه "ایران از برنامه قطر کنار گذاشته شد"، گفته است: « اگر ایران می‌خواست در بازار جام جهانی دوحه سهمی داشته باشد، باید با شرکت‌هایی که مدیریت و اجرای این تورنمنت را برعهده گرفتند وارد مذاکره می‌شد و بخشی از تدارکات را از طریق آنها انجام می‌داد.»
به اعتقاد این کارشناس اقتصادی، فرصت‌های زیادی برای ایران در این دوره از جام جهانی وجود داشت که از دست رفت. او از جمله به از دست رفتن فرصت صادرات مواد خوراکی در این دوره به قطر اشاره می‌کند که به گفته او "ضعف ایران در زمینه حمل و نقل دریایی، مانع فعالیت در این حوزه" بوده است.
"رابطه سنتی و دیرینه" ایران با کشورهای حاشیه خلیج فارس به باور این مسئول اتاق بازرگانی ایران "به دلیل مشکلات سیاسی کم شده است". علی حسینی تأکید می‌کند که بهبود این رابطه و تجهیز بنادر می‌توانند سهم دریایی ایران در خلیج فارس و سهم از دست رفته از بازار این منطقه را به ایران بازگردانند.
"هیچ گردشگر یا سرمایه گذاری رغبت سفر به ایران را نخواهد داشت"
علاوه بر ضعف‌ها، کمبودهای زیرساختی و عدم برنامه‌ریزی به موقع و کارشناسانه که مسئولان در ناکامی ایران از فرصت‌های این جام به آن اشاره می‌کنند، فضای ملتهب این روزها در ایران و اعتراضات سراسری گسترده که با کشته شدن مهسا امینی آغاز شد و همچنان در بسیاری شهرها ادامه دارد، از دیگر عواملی است که تماشاگران خارجی را که احتمال داشت در جریان جام جهانی تمایلی به سفر به ایران داشته باشند، از ورود به ایران یا اقامت در جزایر خلیج فارس دور نگه می‌دارد.
روزنامه اطلاعات چندی پیش در گزارشی در این باره نوشت: «به گواه آمار رسمی هنوز حتی یک بلیت سفر به ایران خریداری نشده یا یک تخت مراکز اقامتی از سوی مسافران خارجی رزرو نشده است.» نویسنده این مقاله در کنار نبود عزم جدی برای استفاده از این فرصت در بین مسئولان، به نمایش گذاشتن "چهره تدافعی و غیرجذاب" برای گردشگر خارجی را از دلایل پرهیز آنها از ایران خوانده بود.
در ادامه این نوشته آمده بود: «قطع یا محدودیت دسترسی به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی در ایران، آن هم در بحبوحه برپایی جام جهانی، نه تنها زمینه نقش‌آفرینی کسب و کارهای الکترونیک را برای بهره‌مندی از منافع اقتصادی این رویداد نابود کرده، بلکه امکان ارتباطات بین‌المللی برای گردشگران خارجی را هم از بین برده. بدیهی است با چنین چشم انداز مدیریتی، هیچ گردشگر یا سرمایه گذاری رغبت سفر به ایران را نخواهد داشت.»
اعتراضات در ایران و درخواست حذف تیم ملی فوتبال ایران از بازی‌های قطر
از جام جهانی که به گفته خود مسئولان جمهوری اسلامی، ایران از فرصت‌های اقتصادی و فرهنگی کم‌نظیرش بی‌بهره مانده است، می‌شد دست‌‌کم مانند دوره‌های پیشین به دیدن بازی‌های تیم ملی در این رقابت بین‌المللی و آرزوی نتیجه خوب برای ملی‌پوشان ایران دل خوش کرد. اما بر حضور تیم ملی جمهوری اسلامی ایران هم در نزدیک به دو ماه گذشته، سایه رویدادها و سرکوب اعتراضات سراسری سنگینی کرده است.
با آغاز خیزش مردمی و سرکوب شدید معترضان از سوی حکومت و ضبط گذرنامه برخی فوتبالیست‌های معروف و همچنین با انتشار اخباری که ادعای حضور پهپادهای ایرانی در جنگ علیه اوکراین در آن مطرح شده بود، درخواست حذف تیم ملی فوتبال جمهوری اسلامی ایران از بازی‌های قطر مطرح شد. نخستین بار هشتم مهرماه یک گروه حقوق بشری در نامه‌ای به رئیس فدراسیون جهانی فوتبال، درخواست محرومیت ایران از جام جهانی قطر را مطرح کرد. درخواستی که ۹ آبان از سوی اوکراین با استناد به نقش ایران در حمله نظامی روسیه به این کشور در نامه‌ای به فیفا دنبال شد.
دویچه وله را در اینستاگرام دنبال کنید
این درخواست‌ها در کنار موافقان، البته مخالفان زیادی داشت و به جایی نرسید. ۲۰ نوامبر (۲۹ آبان) سوت آغاز بازی‌های جام جهانی قطر زده می‌شود و ایران هم یکی از شرکت‌کنندگان در این بازی‌هاست.
رفتار فوتبالیست‌های ایران زیر ذره‌بین مسئولان و مردم
سایت رسمی فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی شامگاه یکشنبه ۲۲ آبان، اسامی ۲۵ بازیکن را که از سوی کارلوس کی‌روش برای حضور در جام جهانی انتخاب شده‌اند، اعلام کرد.
چندی پیش از پیراهن بازیکنان تیم ملی رونمایی شد و خواننده جام جهانی مشخص شد. هر کدام از این خبرها در دوره‌های پیشین جام جهانی فوتبال که ایران هم در آن حضور داشت، در میان هواداران و تماشاگران بازی‌های تیم ملی با تب و تاب دنبال می‌شد. اما گویی آبان ۱۴۰۱ اوضاع جور دیگری است.
کم نیستند شهروندان ایرانی که این روزها به جای اینکه چشم‌ها و امیدشان به پاها و ضربه‌های گل بازیکنان باشد، به لب‌های آنها دوخته شده یا به مچ دست بازیکنان یا هر واکنش کوچکی که در آن نشانی از همبستگی با مردم معترض در ایران را بتوان دید.
مسئولان جمهوری اسلامی هم به این موضوع آگاهند و نگران کنش بازیکنان در قطر. یک نماینده مجلس اخیرا گفته بود، اگر فردی فهم خواندن سرود ملی را ندارد لازم نیست در تیم ملی باشد. پیش از آغاز جام جهانی هم، حالا اینجا و آنجا خبرهایی منتشر شده در مورد محرومیت‌های ورزشکارانی که در برخی مسابقات در همبستگی با معترضان حرکتی نمادین از خود نشان داده‌اند یا از هم‌خوانی با سرود ملی خودداری کرده‌اند.
در شبکه‌های اجتماعی کم نیستند کاربرانی که خواستار نادیده‌گرفتن خبرهای مربوط به جام جهانی و حضور ایران و در عوض تمرکز بر اعتراضات و اعتصاب‌ها شده‌اند.