نکاتی درباره گنجاندن سپاه در فهرست تروریستی اتحادیه اروپا

با بالا گرفتن اعتراضات مردم ایران و تشدید سرکوب آن‌ها از سوی نیروهای جمهوری اسلامی درخواست برای قرار دادن نام سپاه پاسداران در فهرست تروریستی اتحادیه اروپا بالا گرفته است. به‌ویژه ایرانیان خارج از کشور با روش‌های مختلف این درخواست را به گوش مسئولان رسانده‌اند.

همزمان پرسش‌ها در مورد این اقدام نیز افزایش یافته است، پرسش‌هایی نظیر این که کارایی این اقدام چیست، تا چه حد بر سپاه تأثیر خواهد گذاشت، چه تعدادی در فهرست قرار دارند و حذفشان چگونه خواهد بود.

بلقیس باوال، گزارشگر دویچه‌وله در بروکسل به پاره‌ای از این پرسش‌ها پاسخ داده است.

بیش از سه ماه است که خیزش سراسری ایران که تغییراتی جدی در حاکمیت ایران را می‌طلبد ادامه دارد. حکومت نه تنها اعتراضات را به رسمیت نشناخته بلکه با "اغتشاشات" نامیدن آن تنها با تیغ سرکوب به آن پاسخ گفته و به‌تازگی نیز بر طبل اعدام دمیده و تا کنون چهار معترض را به بالای دار کشیده است.

بیش‌تر بخوانید: دست‌کم ۱۰۹ معترض در خطر صدور حکم اعدام هستند

اعدام این زندانیان که با اعتراض بسیاری از کشورهای اروپایی روبرو شده قرار دادن سپاه در فهرست تروریستی اتحادیه اروپا را به خواستی تبدیل کرده که نه تنها از زبان ایرانیان بلکه این بار از زبان  بسیاری از سیاستمداران اروپایی نیز شنیده می‌شود، به‌طوری که تا کنون ۴۳ نماینده مجلس آلمان (بوندستاگ) از آن حمایت کرده‌اند.

بلقیس باوال می‌گوید، فهرست تروریستی اتحادیه اروپا نخستین بار در دسامبر ۲۰۱۱ بعد از حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر در آمریکا تدوین شد. اینک این لیست سیاه به‌رسمیت شناخته شده حاوی نام اشخاص، گرو‌ه‌ها و سازمان‌هایی است که با تروریسم ارتباط دارند.

در ابتدا این فهرست به عنوان سندی حمایتی بود که طبق توافق با شورای امنیت سازمان ملل متحد تهیه شده بود تا تروریست‌ها و حامیان مالی‌آن‌ها را مشخص کند و تلاشی برای مهار حمایت مالی و فعالیت‌ آن‌ها باشد.

این فهرست هر شش ماه بررسی و به‌روز می‌شود. در حال حاضر ۳۴ شخص و سازمان از سوی اتحادیه اروپا به عنوان تروریست یا گروه تروریستی در این لیست قرار دارند.

پیامدهای قرارگیری در لیست سیاه برای سپاه

بلقیس باوال، گزارشگر دویچه‌وله در بروکسل می‌گوید، قرار گرفتن در لیست سیاه باعث می‌شود که وجوه، دارایی‌‌های مالی و حساب‌های بانکی یک شخص یا یک گروه در اتحادیه اروپا مسدود شود.

اگر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در این فهرست واقع شود دسترسی اعضایش به دارایی‌های مالی‌شان در همه کشورهای عضو اتحادیه اروپا قطع خواهد شد. سفرشان به این کشورها و تردد آن‌ها محدود می‌شود و در برخی موارد مربوط با افراد و گروه‌های ممنوعه نیز ممکن است اقداماتی از سوی پلیس یا دستگاه قضایی انجام شود.

و این همه داستان نیست: برای افراد و سازمان‌های موجود در اتحادیه اروپا نیز کمک یا یاری‌رسانی مالی به اشخاص فهرست‌شده ممنوع است و تخطی از این دستور آن‌ها را با خطر تحریم روبرو خواهد کرد.

روند وارد شدن به لیست سیاه

کشورهای عضو اتحادیه اروپا یا کشورهای ثالث پیشنهاد قرار دادن اشخاص و گرو‌ه‌ها در فهرست سیاه و دلایل خود را ارائه می‌دهند.

سپس یک گروه ویژه که "کارگروه اقدامات محدودکننده در مبارزه با تروریسم" (COMET) نامیده می‌شود این پیشنهادها و اعتبار آن‌ها را بررسی می‌کند. وقتی که این کارگروه پیشنهاد را معتبر تشخیص داد آن را به شورای اروپا ارجاع می‌دهد، شورایی که از همه رهبران و رؤسای کشورهای عضو تشکیل شده است.

دو عضو دیگر هم هستند که باید بر این پیشنهاد صحه بگذارند، یکی رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا و دیگری رئيس شورای این اتحادیه که در حال حاضر به‌ترتیب اورزولا فون در لاین و چارلز میشل، نخست‌وزیر سابق بلژیک هستند.

علاوه بر این روند داخلی، اگر شورای امنیت سازمان ملل شخص یا گروهی را تروریستی ارزیابی کند، احتمالا نام آن‌ها در فهرست سیاه اتحادیه اروپا نیز قرار خواهد گرفت.

در حال حاضر ۱۳ شخص و ۲۱ گروه که داخل و خارج از اتحادیه اروپا فعالیت می‌کنند و مظنون به دست داشتن در بمب‌گذاری‌ها یا برنامه‌ریزی عملیات تروریستی‌اند در فهرست تروریستی اتحادیه اروپا قرار دارند.

القاعده و شاخه‌هایش، گروه "دولت اسلامی" یا داعش و سازمان‌های مرتبط با آن در اروپا ممنوع اعلام شده‌اند. یک ماده ویژه در مورد داعش وضع شده و فروش اسلحه و مهمات یا سایر تجهیزات نظامی به اعضای آن یا افرادی که با این گروه در تماسند را ممنوع کرده است.

اعضای داعش نمی‌توانند از طریق اتحادیه اروپا سفر کنند مگر این که شهروندان اروپا باشند و از اروپا راهی وطنشان شوند.

سازمان شبه‌نظامی حماس و چندین گروه شبه‌نظامی جدایی‌طلب یا انقلابی مانند حزب‌الله لبنان (شاخه نظامی) حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک)، ببرهای آزادی‌بخش تامیل، گروه ارتش آزادیبخش ملی کلمبیا (ELN) و حزب کمونیست فیلیپین نیز در فهرست سیاه اتحادیه اروپا قرار دارند.

اما اگر سپاه پاسداران وارد این فهرست شود، اولین بار خواهد بود که اتحادیه اروپا بخشی از نیروهای نظامی یک کشور مستقل را به عنوان "یک گروه تروریستی" طبقه‌بندی می‌کند.

پیش از این اداره امنیت داخلی وابسته به وزارت اطلاعات ایران در این فهرست جای گرفته بود.

آیا امکان خروج از لیست سیاه وجود دارد؟

بلقیس باوال، گزارشگر دویچه‌وله در بروکسل می‌گوید، امکان خروج افراد و گروه‌ها از فهرست تروریستی اتحادیه اروپا نیز وجود دارد.

درخواست چنین حذفی می‌تواند از سوی یکی از کشورهای عضو یا غیرعضو ارائه شود. برای نمونه سازمان فارک یا نیروهای مسلح انقلابی کلمبیا (FARC) پس از پذیرش پیمان صلح در سال ۲۰۱۶ از این فهرست خارج شد.

در برخی از موارد پیچیده نیز می‌توان علیه قرار گرفتن در این لیست شکایت کرد. سازمان حماس در سال ۲۰۱۴ از اتحادیه اروپا به این دلیل که آن را "تروریستی" رتبه‌بندی کرد شکایت کرد و گفت،‌ این سازمان یک جنبش مقاومت مشروع است.

دادگاه بدوی اتحادیه اروپا حکم داد که این گروه از فهرست حذف شود، چرا که این طبقه‌بندی "بر اساس گزارش‌ رسانه‌ها صورت گرفته بود، نه بر پایه تحقیقات درست."

اما در سال ۲۰۱۷ دیوان عالی دادگستری اتحادیه اروپا در حکم تجدیدنظر کرد و بار دیگر رأی به حفظ حماس در این لیست داد.