اول مهر؛ «خواهرم تصمیم گرفت از تحصیل انصراف دهد»
۱۳۹۷ شهریور ۲۸, چهارشنبه
برای دانش‌آموزان هیجان و شیرینی روز اول مدرسه زدودنی نیست. ولی گرانی شروع مدرسه را به کام خانواده‌ها که مجبورند روپوش و خودکار و دفتر را ۶۰ تا ۷۰ درصد گران‌تر بخرند، تلخ کرده است.
در بازار چه خبر است؟ وب‌سایت بهار به نقل از موسی فرزانیان، رئیس اتحادیه صنف فروشندگان نوشت‌افزار می‌نویسد: «با توجه به افزایش قیمت مواد اولیه، قیمت نوشت‌افزار نسبت به سال گذشته ۶۰ تا ۷۰ درصد افزایش یافته است.» به گفته او ۶۰ درصد نوشت‌افزار وارداتی است و فقط ۴۰ درصد کالاهای موجود در این بخش تولید داخل است. بخش بزرگی از لوازم‌التحریر وارداتی نیز چینی است.
این روند به گفته دست‌اندرکاران بازار لوازم‌التحریر صعودی است و با توجه به بالا بودن قیمت ارز انتظار پایین آمدن هزینه‌های تحصیلی را نمی‌توان داشت.
رسول کارگر، رئیس اتحادیه کتاب و نوشت‌افزار استان فارس (اتحادیه‌ای که۳۷۰ واحد صنفی عرضه نوشت‌افزار تحت پوشش آن فعالیت دارند) درباره وضعیت بازار لوازم‌التحریر در این استان به ایسنا گفته است، لوازمی که تولید داخل هستند ۳۰ درصد افزایش قیمت داشته‌اند و قیمت کتاب و انواع دفتر تا ۵۰ درصد بالا رفته است.
به گفته او علت گرانی لوازم این اقلام بالا بودن قیمت مواد اولیه مانند کاغذ است که آنهم به خاطر افزایش بهای ارز است.
هزینه‌های امسال چهار برابر پارسال
از مخاطبان دویچه‌وله خواستیم از مشکلات خود در سال درسی که به زودی شروع می‌شود بگویند. مجموعه پاسخ‌هایی که برای ما رسیده حاکی از آن است که "هرچیزی که به اول مهرمربوط می‌شود، چندین برابر شده است". یکی از کاربران نوشته است "امسال باید چهار برابر پارسال هزینه کرد".
کاربری نوشته است که خواهرش کلاس دهم است و خانواده‌اش تا چند ماه پیش جزو طبقه متوسط به شمار می‌رفتند ولی حالا خواهر با ديدن فشار مالی كه بردوش پدر است و هزينه‌‌‌‌‌‌‌های زياد تحصيلی، تصميم گرفته از تحصيل انصراف دهد.
یک زن سرپرست خانوار در پاسخ به فراخوان ما، از مشکلات خود در تامین امکانات اولیه‌ی زندگی خود و پسر ۱۴ ساله‌اش نوشته است: «با ناتوانی‌های زیادی روبه رو هستم، از جمله اجاره منزل و هزینه‌های خوراک و پوشاک و آب و برق و گاز... من ماهیانه ۶۰۰ هزار تومن کرایه منزل پرداخت میکنم. هنوز نتوانسته‌ام پسرم را ثبت‌نام کنم، چه برسه به اینکه بخواهم برای تهیه کتاب و لوازم تحریر اقدامی کنم. من و پسرم زندگی خیلی سختی را داریم میگذرانیم.»
در میان پاسخ‌ها به کسانی برخوردیم که یا دانش‌آموزان سال‌های بالاتر هستند یا دانشجو. چند نمونه:
«من به سختی در هنرستان دولتی ثبت نام کردم. مبلغ ۶۰۰ هزار تومان که نیمی از درآمد یک ماه یک کارگر می‌باشد و هنوز قادر به تهیه لباس و وسایل مدرسه‌ام نبوده‌ام. دلیل آن بالا رفتن هزینه‌ها و کم شدن درآمد پدرم است.»
«دغدغه تامین هزینه‌های تحصیلی فقط مربوط به دانش‌آموزان نیست. قشر دانشجو وضعیت بدتری دارد. تامین مخارج زندگی و پرداخت شهریه و... باعث شده به فکر ترک تحصیل در مقطع کارشناسی شوم.»
کمبودی وجود ندارد، یا خریدار کم است
رسول کارگر، رئیس اتحادیه کتاب و نوشت‌افزار استان فارس به این نکته اشاره می‌کند که «با وجود افزایش قیمت‌ها، کمبودی در بازار لوازم‌التحریر در استان فارس مشاهده یا گزارش نشده است».
آیا کمبودی نیست یا خریدار کم است؟ پاسخ را بهرام آجرلو، رییس اتحادیه فروشندگان نوشت‌افزار البرز در گفت‌وگو با ایسنا می‌دهد. او به این خبرگزاری گفته که قدرت خرید مردم پایین آمده است و نتیجه اینکه: «امسال برخلاف هر سال به عنوان نمونه بیشتر خریداران به جای یک بسته مداد مشکی، فقط یک یا چند عدد خریداری می‌کنند.»
مخاطبان دویچه‌وله نیز نوشته‌اند: «همه چیز چند برابر و شدیدا گران شده است. مجبوریم با حداقل وسایل بچه‌مان را به مدرسه بفرستیم.» در پاسخی دیگر آمده است: «یک دفتر چهارتا خودکار و یک کلاسور و یک جامدادی پنجاه هزار تومن...» و باز می‌خوانیم: «کیف سال قبل را تعمیر و استفاده میکنیم»، «قیمت کیف و لباس چندین برابر شده است، حتی قمقمه و جامدادی هم قیمت بالایی دارد!»
رنگ و وارنگ، از همه رنگ
نیمه شهریور خبرنگار اقتصاد آنلاین سری به نمایشگاه لوزام درسی در "مصلی خمینی" تهران زده و گزارش مبسوطی داده است. یک نگاه به قیمت‌ها:
قیمت‌ها به طور متوسط برای دفتر ۴۰ برگ ۴ هزار تومان، دفتر ۵۰ برگ ۴ هزار و پانصد، ۶۰ برگ ۵ هزار تومان، دفتر ۸۰ برگ ۵ هزار و پانصد، ۱۰۰ برگ ۶ تا ۸ هزار تومان و قیمت هر عدد مداد سیاه نیز هزار تومان بوده است. همان مدادی که سال گذشته ۷۵۰ تومان بوده است.
قیمت هر خودکار خارجی ۵ هزارتومان، پاک‌کن ۴ هزارتومان، مدادنوکی حدود ۳۵ هزارتومان و مدادرنگی‌های ۳۶ رنگ به ۷۵ هزار تومان می‌رسید که البته مدل ایرانی آن ۲۵ هزار تومان بود.
معنای این ارقام این است که هر خانواده برای همین چند قلم باید روی هزینه‌ای قابل توجه در سبد مایحتاج خود جا باز کند. آنهم تنها برای یک دانش‌آموز. اگر به توصیه‌های مسئولان صاحب چند فرزند شده باشد، حساب و کتابش وخیم‌تر است.
مشکل دیگر تقاضاهای اینجا و آنجای اولیای مدرسه است. کاربران از این نوشته‌اند که مدارس برای هر سال لباس جدیدی سفارش میدهند. معلمان درخواست دفتر و کلاسور فلان رنگ و کاغذ رنگی و... می‌کنند. به اضافه درخواست پول به عنوان کمک به مدرسه.»
به گفته یکی از مخاطبان تعداد زیادی از والدین از مدیر آموزشگاه خود خواسته‌اند «تا بچه‌ها امسال لباس فرم سال قبل را بپوشند.»
اوائل شهریور سایت "ایران خبر" نوشت: «خانواده‌های زیادی در مناطق محروم هستند که قادر به تهیه لوازم‌التحریر بسیار معمولی برای فرزند خود نیستند و از سررسیدهای تاریخ گذشته به عنوان دفتر مشق استفاده می کنند.»
مدارس "خوب"
بسیاری از خانواده‌های ایرانی می‌گویند حاضرند فرش زیرپای‌شان را هم بفروشند تا فرزندشان به مدرسه‌ای "خوب" برود. همین وسواس آن‌ها را با چالشی به نام ثبت‌نام فرزندان در مدارس "غیرانتفاعی" روبرو می‌کند. اگر هم نخواهند تن به این چالش بدهند، باید ریسک این را بپذیرند که فرزندشان شانس کمی برای قبولی در آزمون ورودی دانشگاه داشته باشد.
با این همه میلیون‌ها خانواده هزینه سنگین این مدارس را به‌رغم علاقه شدید به تحصیل فرزندشان نمی‌توانند بدهند. محمد داوری، کارشناس مسائل آموزش و پرورش اواخر تیرماه امسال به خبرگزاری مهر گفته است: «بزرگ‌ترین چالش در آموزش و پرورش فرصت‌های نابرابری است که در ثبت‌نام وجود دارد و نگرانی‌های خانواده در اینکه آیا فرزندشان را می توانند در یک مدرسه خوب ثبت‌نام کنند یا نه. این چالشی که ایجاد شده ناشی از شکاف بین انتظارات والدین و شرایط مدارس است. یعنی مدارسی که شرایط مورد انتظار والدین را دارند، محدود هستند و تقاضا برای ثبت‌نام در این مدارس بالا و شرایط ثبت‌نام بسیار دشوار است».
و این هم پیام یکی از کاربران:
«نوه‌ام سال قبل درمدرسه غیرانتفاعی درس خوانده است. شهریه مدرسه سال گذشته ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان بود که قرار بود پدرش آن را به شکل قسطی بپردازد، ولی چون او بیکار شده و درآمدی نداشته، نتوانسته است آن پرداخت نماید. امسال برای ثبت‌نام مراجعه کرده، مدیر مدرسه گفته است باید شهریه پارسال را پرداخت نماید، تا برای امسال از فرزندش ثبت‌نام شود.» ولی پدر به گفته این مخاطب پولی برای ثبت‌نام ندارد و خود او هم بازنشسته است و دستش به جایی نمی‌رسد.
تا اطلاع ثانوی
محمد شریعتمداری، وزیر صنعت، معدن و تجارت، روز یکشنبه ۲۵ شهریور با ابلاغ بخشنامه‌ای اجرایی به گمرک صادرات هفت قلم کالا را با هدف "تنظیم بازار داخلی تا اطلاع ثانوی" ممنوع اعلام کرد. از جمله این کالاها انواع دفترچه مشق و حسابداری است. اما این ممنوعیت تا چه اندازه جلوی روند صعودی این بخش از مایحتاج مردم را می‌گیرد؟ آیا نظارتی بر این حوزه هست؟
دستگاه‌های اجرایی آموزش و پرورش و وزارت صنعت معدن و تجارت چه اقدام کارسازی برای انواع نیازهای خانواده‌ها از روپوش مدرسه گرفته تا کیف و کفش و دفتر و کتاب می‌توانند انجام دهند؟ تا اطلاع ثانوی به نظر نمی‌رسد دولت راه‌کاری برای حل معضلات داشته باشد.
در پاسخ به سوال ما از کاربران که با چه مشکلاتی برای هزینه سال تحصیلی جدید روبرو هستند، مخاطبی نوشته است: «تو را خدا کمی هوشمندانه سوال کنید؛ مثلا سوال کنید چطور هنوز زنده‌اید؟»