آیا خطر جهادگران اسلامی واقعا اروپا را تهدید می‌کند؟
۱۳۹۹ آبان ۱۴, چهارشنبه
سباستین کورتس، صدراعظم اتریش، پس از حمله تروریستی وین از جنگی سخن گفت که میان "تمدن و بربریت" در جریان است. جنگی که به گفته او ناشی از تنفر است؛ "تنفر از سبک زندگی و دموکراسی ما".
گفتگو و شفاف‌سازی درمورد زمینه‌های این حمله، کمکی است به دستگاه‌های امنیتی اروپایی برای درک تهدید پایدار و غیرمتمرکز ناشی از ترور با انگیزه‌های جهادی.
یک پیروزی در مبارزه با ترور
در حالی که هفته پیش افکار عمومی در شوک و بهت حمله تروریستی نیس در فرانسه فرورفته بود، یوروپل از یک پیروزی در مبارزه با ترور خبر داد. بنا بر گزارش یوروپل، پلیس اسپانیا موفق به شناسایی هسته‌ای در شمال این کشور شد که در حال آماده‌سازی عملیات‌های تروریستی به نام گروه تروریستی دولت اسلامی (داعش) بودند.
به گفته پلیس، این گروه از نظر فعالیت‌های آنلاین بسیار فعال بود و تبلیغات گسترده‌ای برای جذب جوانان داشت. برخی از اکانت‌های این شبکه بیش از ده هزار دنبال‌کننده داشته‌اند.
پلیس می‌گوید در دیدارها و جلسه‌ها در بیرون فضای مجازی، اعضای جوان از نظر فیزیکی و روحی برای عملیات‌های تروریستی آماده می‌شدند؛ در گروه‌های ورزشی یا با دریافت کتاب‌هایی در مورد چگونگی به کار بردن سلاح‌های سرد و گرم.
شناسایی و انهدام این شبکه توسط پلیس اسپانیا، دو سال طول کشید.
یوروپل در گزارش ارزیابی سالانه از وضعیت ترور در اروپا، از رویارویی این قاره با شکلی "جدید و شیطانی از تروریسم بین‌المللی" سخن می‌گوید.
یوروپل از تغییر آشکار استراتژی داعش خبر می‌دهد و می‌نویسد که این گروه به ویژه بر اهدافی در اروپا متمرکز شده و شمار اعضای آن از میان شهروندان خارجی در حال افزایش است.
خبر خوب سال ۲۰۱۹ این بود که شمار عملیات‌های تروریستی کمی کاهش یافته؛ ۲۱ عملیات اجرا شده در برابر ۱۱۹عملیات کشف و خنثی شده از سوی دستگاه‌های امنیتی.
در گزارش یوروپل آمده که موفق‌ترین عملیات آنهایی بوده‌اند که فردی اجرا شده‌اند. در مقابل، در پس بیشتر عملیات خنثی‌شده یک شبکه نهفته بوده است. از این گزارش چنین برمی‌آید که دستگاه‌های امنیتی اغلب به موقع موفق به شناسایی گروه‌های جهادی می‌شوند و در مقابل شناسایی مهاجمانی که به تنهایی دست به عملیات می‌زنند و به اصطلاح "گرگ‌های تنها" خوانده می‌شوند، دشوار است.
توماس رنار، کارشناس مؤسسه اگمونت در بروکسل معتقد است که خطر تهدیدات تروریستی در اروپا کاهش یافته اما همچنان پابرجاست. به اعتقاد او، تروریست‌ها پراکنده‌تر و غیرمتمرکزتر وارد عمل می‌شوند، چون حتی اگر با شبکه تبلیغاتی داعش هم در ارتباط بوده باشند اکنون به تنهایی دست به عملیات می‌زنند. او این گروه را "وارثان خلیفه در سوریه و عراق و مسئول حملات منظم" می‌داند؛ "ولو در سطح تهدیدی پایین‌تر".
این محقق می‌گوید، شبکه تبلیغاتی داعش از کار نیفتاده. او شمار افرادی را که در اروپا با جهادگرایان در ارتباط هستند و برای دستگاه‌های امنیتی چهره‌هایی آشنا، ۵۰ هزار تن تخمین می‌زند. دسته‌ای از آنها به اعتقاد رنار، اعضای داعش هستند که به اروپا برگشته‌اند و دسته‌ای دیگر قصد پیوستن به داعش را داشته‌اند اما در مرز سوریه- ترکیه از سفر بازمانده‌اند. او این دسته را "مسافران مأیوس" می‌نامد.
اما ویژگی‌ها و انگیزه‌های کسانی که دست به حمله‌های تروریستی در اروپا می‌زنند متفاوت است و همین مسئله کار را برای دستگاه‌های امنیتی و نیروهای ضدتروریسم دشوار می‌کند. برای نمونه به گفته این کارشناس، «مجرم احتمالی عملیات تروریستی وین یکی از این" مسافران مأیوس" بود؛ کسی که هنوز کارش تمام نشده، با شبکه ترور در تماس است و باید خودش را ثابت کند و معمولا این افراد قبل از عملیات، در شبکه‌های اجتماعی با نوشته و پستی جلب توجه می‌کنند.»
دولت اسلامی (داعش) مسئولیت عملیات وین را به عهده گرفته است.
در مقابل، مهاجم نیس، ارتباطات واقعی کمی داشت و احتمال داده می‌شود که بیشتر از طریق اینترنت افراطی شده است.
مسئولیت بسیاری از این دسته حملات را هیچ گروهی جهادی به عهده نمی‌گیرد. توماس برنار، مبارزه با این دسته از مهاجمان را سخت‌تر می‌داند، چرا که یک طرح کلی و شمای واضحی از این افراد برای اینکه نیروهای امنیتی بتوانند با آنها مقابله کنند، وجود ندارد.
برنار معتقد است، از یک طرف می‌توان گفت، خطر حمله‌های تروریستی در اروپا همچنان وجود دارد و به دشواری قابل پیش‌بینی است و از سوی دیگر باید گفت که پیام جهادی بیش از پیش جذابیت خود را از دست می‌دهد چرا که "خلیفه‌ای" واقعی برای پیروان دیگر وجود ندارد.
چه باید کرد؟
این محقق امور تروریسم نسبت به واکنش اغراق آمیز سیاسی به این رویدادها هشدار می‌دهد؛ واکنش‌هایی که به گفته او می‌توانند نتیجه عکس بدهند.
او معتقد است، دستگاه‌های امنیتی از یک سو باید اشتباهات خود را تجزیه و تحلیل کنند و از آنها بیاموزند و از سوی دیگر آگاه باشند که همکاری میان پلیس، مدرسه، زندان، خدمات اجتماعی و نظارت آنلاین است که بهترین نتیجه را به بار می‌آورد.
محققان حوزه مبارزه با تروریسم به ویژه ازاهمیت دارا بودن سیستم‌های هشداردهنده در مورد افراطی‌گری نوجوانان می‌گویند چرا که بیشتر مهاجمان و مجرمان در این حوزه، جوانان ۱۸ تا ۲۵ هستند.
الکساندر فن روزن‌باخ از "مرکز بین‌المللی مبارزه با تروریسم" در لاهه هلند می‌گوید: «ما در بحبوحه کرونا آنها را فراموش کردیم، اما آنها مارا فراموش نکردند.»
به گفته این کارشناس، جهادگرایان به دنبال بهترین فرصت‌ها برای حمله خواهند بود و درست در لحظه ضعف دولت‌ها و جوامع، حمله خواهند کرد.
در آتش ندمید!
او با عزیمت از خطر تقلید از چنین حمله‌های تروریستی، بر اهمیت و نقش سیاست و رسانه تأکید می‌کند و معتقد است، درست به همین دلیل که در بیرون افراد افراطی وجود دارند، باید شعله را تاآنجا که می‌شود کم نگه‌داشت یا به عبارتی در آتش ندمید.
این پژوهشگر همچنین می‌گوید، جوانانی که دست به این کار می‌زنند در شبکه‌های جهادگران اسلامی به دنبال تعلق و وابستگی می‌گردند و همچنین به دنبال روایتی هستند که به زندگی آنها معنا دهد. کشورهای اروپایی باید در مورد طرد و تبعیض اجتماعی بحث و تبادل نظر کنند و درک کنند که چرا کسانی احساس می‌کنند از جامعه رانده و مطرود شده‌اند.
منزوی کردن بهترین زمینه را برای ایده‌ها و اندیشه‌های افراطی مهیا می‌کند. الکساندر فن روزن‌باخ می‌گوید، «به این موضوع نمی‌توان تنها از دیدگاه امنیتی نگریست.» به گفته او، مبارزه با تروریسم جهادی بیست سالی است که با شدت و حدت متفاوت در جریان است. به اعتقاد او در حال حاضر اما فهم این نکته ضروری است که "تروریسم آمده است که بماند."