Νέα «Αλεξανδρέττα» η Κύπρος;

Τέσσερα χρόνια μετά το ναυάγιο των συνομιλιών για λύση του Κυπριακού στο Κραν Μοντανά η Άγκυρα φανερώνει πλέον τους άξονες γύρω από τη νέα πολιτική που ήδη εφαρμόζει στην Κύπρο. Σε αντίθεση με την επίσημη ρητορική και στις δύο πλευρές περί λύσης δύο κρατών που υποτίθεται ότι επιδιώκει η Τουρκία, στην τουρκοκυπριακή αντιπολίτευση εκφράζεται ρητώς πλέον ο φόβος ότι ο στόχος της Άγκυρας δεν είναι τα δύο κράτη, αλλά η προσάρτηση των Κατεχομένων. «Υπάρχει μια διαδικασία μετατροπής της ‘ΤΔΒΚ’ σε επαρχία της Τουρκίας που γίνεται ολοένα και πιο εμφανής στις συνθήκες της μη λύσης» δήλωσε στις 18 Αυγούστου στην τ/κ εφημερίδα Γενί Ντουζέν ο τέως ηγέτης των Τουρκοκυπρίων Μουσταφά Ακιντζί. Ερωτηθείς μάλιστα κατά πόσον επίκειται προσάρτηση των κατεχόμενων εδαφών της Κύπρου στην Τουρκία, ο κ. Ακιντζί απάντησε ότι «αυτός είναι ο στόχος στο πίσω μέρος του μυαλού».

Η δήλωση Ακιντζί δεν ήταν η πρώτη δημόσια προειδοποίηση για τον κίνδυνο προσάρτησης της βόρειας Κύπρου από την Τουρκία. Ενόσω ήταν στην ηγεσία των Τουρκοκυπρίων, ο κ. Ακιντζί δήλωσε στη βρετανική εφημερίδα Guardian ότι δεν θα γίνει ένας δεύτερος Ταϊφού Σοκμέν, συγκρίνοντας εαυτόν με τον πρώτο και τελευταίο ηγέτη του Χατάι (Αλεξανδρέττα), το οποίο αν και με πλειοψηφία αραβικού πληθυσμού υπάχθηκε στην τουρκική επικράτεια μετά από δημοψήφισμα το 1939. Η τύχη της Αλεξανδρέττας επανέρχεται συχνά στο δημόσιο διάλογο στην Κύπρο ως παράδειγμα προς αποφυγή, ωστόσο σε αυτή την χρονική συγκυρία οι τουρκικές κινήσεις παραπέμπουν όλο και περισσότερο σε αυτό.

Παρεμβάσεις και δημογραφική αλλοίωση

Το 2020 οι εκλογές για την ανάδειξη του νέου τουρκοκύπριου ηγέτη σημαδεύτηκαν από καταγγελίες για νόθευση της βούλησης του εκλογικού σώματος των Τουρκοκυπρίων από τις ψήφους τούρκων εποίκων. Όπως γράφτηκε χαρακτηριστικά στον τ/κ Τύπο, οι εκλογές κρίθηκαν από τις ψήφους στις περιφέρειες του Τρικώμου και της Καρπασίας, όπου επικρατεί το τουρκικό στοιχείο. Αν ο φόβος που εκφράζει δημόσια ο Μουσταφά Ακιντζί είναι ο στόχος της Άγκυρας, αυτός φαίνεται να εξυπηρετείται από επιπλέον πολιτογραφήσεις Τούρκων ως πολιτών της ‘ΤΔΒΚ’. Στις 23 Αυγούστου η τουρκοκυπριακή εφημερίδα «Αβρούπα» ανέφερε ότι κάθε μέρα πολιτογραφούνται περίπου 200 Τούρκοι. Την ίδια ώρα η «κυβέρνηση» των Τουρκοκυπρίων που πρόσκειται στην Άγκυρα, αποφεύγει να απαντήσει στα ερωτήματα που θέτουν μέλη της τουρκοκυπριακής «Βουλής» όπως ο Ασίμ Ακανσόι του Ρεπουμπλικανικού Τουρκικού Κόμματος, για τον αριθμό των υπηκοοτήτων που χορηγούνται. Ανάλογους φόβους για δημογραφική αλλοίωση των κατεχομένων μετά την εκλογή Ερσίν Τατάρ το 2020, διατύπωσε τον περασμένο Ιούνιο η τουρκοκυπριακή πλατφόρμα «Αυτή η Χώρα Είναι Δική Μας», καταγγέλλοντας την παραχώρηση 2.500 υπηκοοτήτων σε Τούρκους πολίτες μέσα σε έξι μήνες. Η εν λόγω πλατφόρμα- η οποία ιδρύθηκε από εννέα συντεχνίες και έξι πολιτικά κόμματα με ατζέντα υπέρ της ειρήνης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων- προειδοποιεί ότι οι πολιτογραφήσεις γίνονται στο πλαίσιο ενός «σχεδίου ανάκτησης της Κύπρου», το οποίο περιλαμβάνει διεξαγωγή δημοψηφίσματος για προσάρτηση της βόρειας Κύπρου από την Τουρκία όταν η δημογραφική δομή το επιτρέψει.

Υπό το φως αυτών των πληροφοριών οι δηλώσεις του Ερσίν Τατάρ στις 12 Αυγούστου, όπου μίλησε σε συνέδριο με θέμα την τουρκοκυπριακή ιστορία και εκπαίδευση, ζητώντας να αναθεωρηθεί ο τρόπος που διδάσκεται η ιστορία στα σχολεία στα κατεχόμενα, διαβάζονται ως ένα ακόμα βήμα προς την κατεύθυνση της τουρκικής προσάρτησης. Στο εν λόγω συνέδριο ο Τούρκος «πρέσβης» Αλί Μουράτ Μπαστζερί προανήγγειλε αλλαγές στη διδασκαλία της ιστορίας μιλώντας για κενά που δημιουργήθηκαν, τα οποία «αποξένωσαν τις νέες γενιές από ηθικές και εθνικές αξίες». Τα περί αποξένωσης από τις εθνικές αξίες σχετίζονται με την χρήση νέων, πιο ανθρωποκεντρικών βιβλίων ιστορίας στην τουρκοκυπριακή κοινότητα κατά την πενταετία 2004-2009, όταν στην εξουσία βρισκόταν ο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ. Προαναγγέλλοντας την χρήση αναθεωρημένων βιβλίων ο Ερσίν Τατάρ μίλησε επικριτικά για την μεταρρύθμιση της παιδείας κατά την περίοδο Ταλάτ, λέγοντας ότι «η ιστορία διαγράφηκε». Οι εν λόγω δηλώσεις προκάλεσαν τις έντονες αντιδράσεις του ΡΤΚ και της συντεχνίας καθηγητών, που κατηγόρησαν την Τουρκία για νέα προσπάθεια επέμβασης σε εσωτερικά ζητήματα της τ/κ κοινότητας με στόχο την καλλιέργεια του εθνικισμού.

Νερό στον μύλο του διαχωρισμού

Την ίδια ώρα η ελληνοκυπριακή πλευρά υπό την ηγεσία του Νίκου Αναστασιάδη, βυθιζόμενη σε σκάνδαλα όπως των χρυσών διαβατηρίων, αφού φλέρταρε το 2017 με τη λύση των δύο κρατών για να αναδιπλωθεί αργότερα στη συμφωνηθείσα από το 1977 λύση της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, έφτασε μέχρι του σημείου αναίρεσης 40 χρόνων συνομιλιών. Στις 21 Αυγούστου, με μια ανακοίνωση που ξάφνιασε όλη την πολιτική ηγεσία του τόπου, κάλεσε τον Τ/Κ ηγέτη Ερσίν Τατάρ να επιστρέψει στις δομές της Κυπριακής Δημοκρατίας στη βάση του Συντάγματος του 1960. Είχε προηγηθεί η απόφαση της κυβέρνησης Αναστασιάδη να ανακαλέσει τα ταξιδιωτικά έγγραφα της Κυπριακής Δημοκρατίας δεκατεσσάρων Τουρκοκύπριων αξιωματούχων μεταξύ των οποίων και ο Τατάρ, ως αντίποινο για την διάνοιξη της πόλης των Βαρωσίων. Η πρωτοφανής ενέργεια έτυχε θερμής αποδοχής από το σύνολο των ελληνοκυπριακών κομμάτων, πλην του ΑΚΕΛ, ενώ στην τουρκοκυπριακή πλευρά αξιοποιήθηκε από την «κυβέρνηση» ως μια «εντυπωσιακή νέα απόδειξη» της νοοτροπίας των Ελληνοκυπρίων σχετικά με τον σεβασμό των δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων.

Λουκιανός Λυρίτσας, Λευκωσία