Γάμοι ανηλίκων με τις ευλογίες της Άγκυρας;

«Το ότι δεν είναι φυσιολογικό να παντρεύεται κανείς σε ηλικία έξι χρονών, το συνειδητοποίησα ψάχνοντας στο Ίντερνετ από το κινητό μου» δηλώνει στην κατάθεσή της η νεαρή γυναίκα, 24 χρονών σήμερα. Όταν ήταν έξι χρονών ο πατέρας της την είχε αναγκάσει να παντρευτεί έναν άνδρα 39 ετών. Τόσο ο πατέρας, όσο και ο γαμπρός, ήταν επιφανή μέλη της τουρκικής υπερσυντηρητικής κοινότητας Ισμαήλ Αγά. Παντρεύτηκαν με παραδοσιακό ισλαμικό εθιμοτυπικό, με έναν ιμάμη να ευλογεί τον γάμο τους.

Στην Τουρκία η συγκεκριμένη τελετή δεν θεωρείται νομικά δεσμευτική. Πολλά ζευγάρια όμως, μετά τον πολιτικό γάμο, την επιθυμούν ως ένδειξη σεβασμού στην παράδοση. Αυτό ισχύει τόσο για τους θρησκευόμενους μουσουλμάνους, όσο και για εκείνους που τηρούν αποστάσεις από τη θρησκεία. Στη συγκεκριμένη περίπτωση όμως ο πολιτικός γάμος έγινε όταν η κοπέλα ενηλικιώθηκε, συμπληρώνονρας τα 18 της χρόνια. Στο μεταξύ, το ζευγάρι έχει χωρίσει.

Η ιστορία του δημοσιοποιήθηκε μόνον όταν αποφάσισε να καταθέσει μήνυση η γυναίκα και τόλμησε να ψάξει το θέμα  ο δημοσιογράφος της αριστερής εφημερίδας BirGün Τιμούρ Σοϊκάν. Την εποχή που η γυναίκα ήταν ακόμη σε παιδική ηλικία ο άνδρας είχε ήδη σεξουαλική επαφή μαζί της. Με άλλα λόγια, την κακοποίησε σεξουαλικά. Η εισαγγελία έχει ξεκινήσει έρευνα εναντίον του και τον κατηγορεί για «βιασμό ανήλικης». Μέρος του αποδεικτικού υλικού είναι και μά φωτογραφία από την ...ημέρα του γάμου.

Υποστηρικτές του κυβερνώντος κόμματος AKP

Η υπόθεση συζητήθηκε επί μακρόν στην Τουρκία, αλλά η κυβέρνηση χρειάστηκε πολλές ημέρες μέχρι να τοποθετηθεί δημοσίως. Τελικά ο εκπρόσωπος του κυβερνώντος κόμματος AKP επέκρινε την «κακοποίηση ανηλίκου» γενικώς, αλλά δεν ανέφερε καν την κοινότητα Ισμαήλ Αγά, η οποία στις εκλογές στηρίζει το AKP.

Η κοινότητα Ισμαήλ Αγά θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες σουνιτικές κοινότητες στην Τουρκία. Δηλώνει αντίθετη στον διαχωρισμό κράτους και θρησκείας, ο οποίος αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο του σύγχρονου τουρκικού, κεμαλικού κράτους. Υποχρεώνει τις γυναίκες να καλύπτουν το σώμα τους και τους άνδρες να αφήνουν γενειάδα. Διατηρεί δικά της θρησκευτικά σχολεία, αλλά και φοιτητικές εστίες. Είχε ιδρυθεί το 1980 από τον ιμάμη Μαχμούτ Ουσταοσμάνογλου, ο οποίος την διηύθυνε επί 42 συναπτά έτη. Στην κηδεία του, τον Ιούνιο, παρέστησαν ο πρόεδρος της χώρας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος είχε επανειλημμένα επισκεφθεί τον Ουσταοσμάνογλου στους χώρους της κοινότητας στην Κωνσταντινούπολη, καθώς και πολλοί υπουργοί του κυβερνώντος κόμματος.

Τελευταία η κοινότητα προσπαθεί να επεκταθεί εκτός συνόρων, ακόμη και στη Γερμανία. Οι αρμόδιες αρχές την παρακολουθούν. Η Υπηρεσία για την Προστασία του Συντάγματος στη Βάδη-Βυρτεμβέργη την κατηγορεί για «προπαγάνδα υπέρ της Σαρία». Με την ίδρυση του τουρκικού κράτους πριν από 100 χρόνια οι θρησκευτικές κοινότηες είχαν απαγορευθεί στην Τουρκία, αλλά επανέρχονται τις τελευταίες δεκαετίες, αυξάνουν την επιρροή τους και διατηρούν καλές σχέσεις με ακραία δεξιά κόμματα.

Ισμαήλ Αγά αντί ...Γκιουλέν;

Μία από τις κοινότητες με τη μεγαλύτερη επιρροή ήταν το κίνημα Γκιουλέν. Η επιρροή του άρχισε να γνωστοποιείται μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος το 2016, όταν ο Ταγίπ Ερντογάν άρχισε να απομακρύνει τους οπαδούς του κινήματος από νευραλγικές θέσεις στον κρατικό μηχανισμό. Το αποτέλεσμα ήταν να προκύψουν τεράστια κενά στη στελέχωση των δημοσίων υπηρεσιών, πολλά από τα οποία καλύφθηκαν με οπαδούς της κοινότητας Ισμαήλ Αγά. Στη δικαιοσύνη, στην αστυνομία, στον στρατό, στο υπουργείο Παιδείας και αλλού.

Το 2007 ο Ιλχάν Σιχανέρ, εισαγγελέας στην επαρχία Ερτσινκάν της Ανατολικής Τουρκίας την εποχή εκείνη, άρχισε δικαστική έρευνα εναντίον των τοπικών αρχών με την υποψία της απάτης, του παράνομου εράνου, αλλά και της παράνομης διεξαγωγής μαθημάτων για παιδιά σχολικής και προσχολικής ηλικίας. Η κυβέρνηση όμως παρενέβη, τερμάτισε τη δικαστική έρευνα και ζήτησε τη σύλληψη του ίδιου του Σιχανέρ. Σήμερα ο πρώην εισαγγελέας είναι βουλευτής του αντιπολιτευόμενου κεμαλικού κόμμετος CHP. «Παλαιότερα το κίνημα Γκιουλέν ήλεγχε τα πάντα, την οικονομία, τη γραφειοκρατία,,τη δικαιοσύνη, τον στρατό», λέει ο ίδιος στην DW. «Και αυτό, παρότι δεν εκπροσωπούσε πάνω από το 3% του πληθυσμού στην τουρκική κοινωνία».

Συναγωνισμός για την προσέλκυση οπαδών

Πρόσφατη έρευνα της εταιρίας σφυγμομετρήσεων Metropoll δείχνει ότι μόνο το 4,3% των Τούρκων έχει σήμερα στενή σχέση με μία θρησκευτική κοινότητα. Ωστόσο οι κοινότητες αυτές διαδραματίζουν πολιτικό ρόλο πολύ πιο σημαντικό από ό,τι θα αναλογούσε στον αριθμό των μελών τους. Αυτό συμβαίνει, μεταξύ άλλων, και επειδή ξέρουν τον τρόπο να προβάλλουν κατάλληλα τις δραστηριότητές τους, υποστηρίζει ο κοινωνιολόγος Ιχσάν Ταγκί από το Τεχνικό Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης. «Έτσι αυξάνουν την ικανότητά τους να διαπραγματεύονται απευθείας με υψηλόβαθμους πολιτικούς», επισημαίνει.

Υπάρχουν πολλές ακραίες κοινότητες, που διατηρούν έντονα ανταγωνιστική σχέση μεταξύ τους, καθώς όλες επιχειρούν να προσελκύσουν όσο το δυνατόν περισσότερους πιστούς. Στην περίπτωση της κοινότητας Ισμαήλ Αγά οι πιστοί αντέδρασαν έντονα στις δημοσιογραφικές καταγγελίες του Τιμούρ Σοϊκάν, ενώ ισλαμιστικοί κύκλοι απαιτούσαν τη σύλληψή του. Όσο για τη δύστυχη γυναίκα που είχε καταθέσει τη μήνυση, επί του παρόντος αγνοείται η τύχη της. Ο αδερφός της και οι αδερφές της έχουν δημοσιεύσει βίντεο στο YouTube, στο οποίο υποστηρίζουν ότι οι κατηγορίες δεν ευσταθούν.

Μπουράκ Ουνβερέν

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου